Anoreksiya Nervoza

Anoreksiya Nervoza’sı olan kişilerin kendilerini zayıf görmeleri gibi bir durum söz konusu değildir. Tehlikeli olabilecek derecede zayıf olmalarına rağmen aynaya baktıklarında kendilerini şişman görürler. Kendilerine hem fiziksel hem duygusal açıdan ne kadar zarar verdiklerinin farkına varmaksızın diyet yapmaya, kendilerini aç bırakmaya, kusmaya ve aşırı egzersiz yapmaya devam ederler. Anoreksisi olan kişiler bir sorunları olduğunu inkar etseler de aslında anoreksi ciddi ve hatta ölümcül bir yeme bozukluğudur. Ancak uygun tedavi ve destek ile kişinin sağlığına kavuşması mümkündür.

Anoreksiya nervozanın başlıca özelliği şişmanlamaktan mantıksızca korkarak zayıf kalmak için aşırı çaba harcamaktır. Anoreksiyası olan kişiler tehlikeli şekilde düşük olan bir vücut ağırlığına ulaşmak ve bunu korumak için aşırı uçlara giderler. Ancak ne kadar kilo verirlerse versinler bu asla yeterli olmaz. Zayıfladıkça daha da takıntılı hale gelirler.

Anoreksiya en çok ergen kızlar ve genç kadınlar arasında yaygındır. Başlangıç yaşı genelde 13 ila 20 arasındadır. Ancak her yaşta insan, erkekler ve çocuklar da dahil olmak üzere, anoreksiyadan muzdarip olabilirler. Peki sağlıklı bir diyetle anoreksiya birbirinden nasıl ayırt edilir?

Sağlıklı şekilde diyet yapan biri için kilo kaybı sağlığını ve görüntüsünü daha iyi hale getirmenin bir yolu olarak görülürken anorekside bu mutluluğa ulaşma yoludur. Sağlıklı diyette kendine güven sadece vücut ağırlığına bağlı değilken anoreksiyada kendine güven tamamen kiloya ve ne kadar zayıf olunduğuna dayanır. Sağlıklı bir diyet kiloyu kontrol etmeyi hedefler, anoreksiyada ise amaç hayatı ve duyguları kontrol etmektir. Sağlıklı bir diyette kişi sağlıklı bir şekilde kilo vermeye çalışır, anoreksiyada ise tek önemli olan zayıflamaktır, sağlık önemsenmez.

Anoreksiyanın belirtileri nelerdir? Anoreksiyası olan kişiler genelde bu durumlarını iyi saklarlar, o yüzden fark etmesi kolay olmayabilir. Durumla yüzleştirilmeye çalışıldığında bozuk yeme davranışlarını örtbas etmeye çalışacaklardır. Ancak anoreksiya ilerledikçe belirtiler gittikçe bariz ve inkar edilemez hale gelir.

Aşağıdaki belirtileri okurken bunlara bir bütün olarak bakmak gerektiğini unutmayın.

Herkeste bazı davranışlar belli ölçülerde görülebilir. Örneğin birçok insan yiyeceklerin etiketlerini inceler veya yeme günlüğü tutar, hatta yeme günlüğü tutulması zaman zaman uzmanlar tarafından tavsiye edilebilir ancak bu kişilerin anorektik eğilimleri olduğu anlamına gelmeyebilir. Aşağıda bahsedilen belirtiler aşırıya kaçan hareketleri anlatmaktadır ve kişinin sağlığını tehdit ettiği takdirde “belirti” sayılırlar.

Yeme ve yiyeceğe dair belirtiler

• Zayıf olunmasına rağmen diyet yapmak – oldukça katı bir diyet uygular. Sadece belli düşük kalorili yiyecekleri yer. Karbonhidrat ve yağ gibi “kötü” yiyecekleri yasaklar.
• Kalori, yağ gramajları ve beslenmeyle ilgili takıntılar – yiyeceklerin üzerindeki etiketleri okur, porsiyonları ölçer ve tartar, yeme günlüğü tutar, diyet kitapları okur.
• Yer gibi yapar veya yediğine dair yalan söyler – yemekten kaçınmak için yiyeceği atar, yemekle oynar veya yemeği saklar. Yemekten kaçmak için bahaneler uydurur (öğlen yemeğinde çok yedim veya midem pek iyi değil gibi)
• Yemekle meşguliyet – çok az yer ama sürekli yemek düşünür. Başkaları için yemek pişirebilir, tarif toplayabilir, yemek dergileri okuyabilir veya yemek planları yapabilir.
• Garip veya gizli yiyecek adetleri – başkalarının yanında yemeyi reddeder. Katı, ayinsel yemek yeme şekilleri olabilir (yemeği belli bir şekilde kesmek, çiğneyip tükürmek, sadece belli bir tabakta yemek gibi).

Görüntüye ve beden imgesine dair belirtiler

• Çarpıcı kilo kaybı – tıbbi bir nedeni olmaksızın ani, aşırı kilo kaybı
• Kilosu az olmasına rağmen şişman hissetme – genel olarak kilosunun fazla olmasından veya karnı, kalçası, bacakları gibi belirli bölgelerde fazla yağı olmasından şikayetçi olma
• Beden imgesine aşırı düşkünlük – kilo, vücut şekli ve beden numarası ile ilgili takıntılı olmak. Sık sık tartılmak ve vücut ağırlığındaki küçük değişikler nedeniyle endişelenmek.
• Görüntüsünü katı bir şekilde eleştirmek – ayna önünde kusurlarını arayarak çok vakit geçirir. Her zaman eleştirecek bir şey vardır. Asla yeterince zayıf değillerdir.
• Aşırı zayıf olduğunu inkar eder – düşük vücut ağırlığının bir sorun olduğuna inanmak istemez ama bunu saklamaya çalışabilir (tartılmadan önce bol bol su içer, bol veya kendine büyük gelen kıyafetler giyer)

Boşaltmaya dair belirtiler

• Diyet hapları, laksatif veya diyüretik kullanmak – Su hapları, bitkisel iştah kapatıcılar, reçeteli uyaranlar ve benzeri ilaçların kilo kaybı için kötüye kullanımı
• Yedikten sonra kusmak – Öğünlerden sonra sıklıkla ortadan kaybolur veya lavaboya gider. Kusma sesini bastırmak için musluğu açabilir veya nane kokabilir.
• Zorlayıcı şekilde egzersiz yapmak – Kalori yakmayı hedefleyen oldukça zorlayıcı bir egzersiz programı uygular. Yaralansa da, hastalansa da, hava koşulları uygunsuz olsa da egzersize devam eder. Tıkındıktan veya “kötü” bir şey yedikten sonra daha da çok egzersiz yapar.
• Anoreksiyanın ilk fiziksel belirtileri ve etkileri arasında mensturasyonun kesilmesi, enerji kaybı ve yorgunluk, sürekli üşüme, kuru, sarı bir cilt, kabızlık ve karın ağrısı, uykusuzluk, baş dönmesi, bayılma ve baş ağrıları, tüm vücut ve yüzde ince tüylerin çıkması vardır.

Eğer bu yazıyı okurken kendinize veya tanıdığınız bir kişiye dair kafanızda soru işaretleri oluştuysa hemen bir uzmana başvurun. Her hastalıkta olduğu gibi Anoreksiya Nervoza’da da mümkün olan en çabuk müdahalenin daha iyi sonuçlar vereceğini unutmayın. Her ne kadar ölümcül olsa da iyileşmeyen bir hastalık olmadığını unutmayın. Ancak iyileşmenin yolu yardım almaktan geçer!