Yaşa Göre Oyuncak Seçimi

Çocuklar açısından oyuncaklarla oynama sadece eğlenme amacı yerine problem çözme yetilerinin artması, beden ve sınırlarını tanıma, gözlem ve keşif yeteneğini artırma gibi anlamlar içerir. Bunun dışında oyuncakların zekanın gelişiminde önemli olan ilk 3 yaşta önemi büyüktür. Yaratıcılığı gelişimi ve çocuğun kişiliğinin güçlenmesi de uygun oyuncakların önemli katkılarındandır.

Aileler çoğu zaman sadece çocukları mutlu eden ve onları oyalayan oyuncakları tercih etmekte ve çocukların gelişimini zenginleştirebilecek oyuncakları göz ardı edebilmektedirler. Oyuncak seçiminde öncelikle, ailenin istek ve beğenisi yerine çocukların yaş ve gelişim düzeyi dikkate alınmalıdır.

Bir yaşından küçük ve henüz yürüme yeteneğini kazanmamış olan küçük çocuklar daha çok ses ve renklere karşı ilgili olduklarından, yatağa asılabilecek renkli ve ses çıkartan objeler çocukların ilgi odağıdır. Çocukların kolayca uzanıp yakalayabileceği renkli ve içi içe geçen halkalar, yere fırlattıklarında zıplayan nesneler ve yumuşak toplar çocukların dokunma ve işitme duyularının gelişimi için uygundur. Bu dönem aynı zamanda çocukların hemen herşeyi ağzına götürdükleri bir dönem olduğu için kazalara karşı da dikkatli olunmalıdır. Oyuncakların temizliğine gösterilen özenin yanı sıra, oyuncakların boyutuna da dikkat edilmelidir. Küçük oyuncaklar, parçaları kolaylıkla yerinden çıkarılabilecek tekerlekli arabalar ve düğmeli bebekler uygun bir seçim olmazlar. Bunun yanında, emeklemede çocuğunuza faydalı olabilecek itme- çekmeli oyuncaklar da tercih edilebilir.

İki yaşındaki çocuklar için bir bütünü parçalara ayırmak ve tekrar birleştirmek, önem kazanmaya başladığı için farklı boyutlardaki içi içe geçen ve inşa etmeye yönelik plastik küpler, kız çocuklar için bebekler erkek çocuklar için arabalar önem kazanmaya başlar. Sembolik oyun olarak adlandırabileceğimiz oyunların da yavaş yavaş oynanmaya başlandığı bu dönemde çocuklar minyatür oyuncak setlerine çok ilgi duyarlar ve genellikle anne ve babalarını taklit ederek bunlarla oynarlar. Ev eşyası, marangozluk, mutfak setleri, kova kürek takımları bu dönem çocukların ilgisini çeken oyuncaklardandır. Renkli tuşları olan müzik aletleri de çocuğun sesleri ayırt etmesi, çeşitli ritimler geliştirerek yaratıcılığını ortaya koyabilmesine katkıda bulunur.

Üç yaşından sonra artan el becerileri ile beraber oyun hamurları, kumla şekiller yaratma, boya kalemlerinin kullanımı önem kazanır. Bu tip oyunlar, aynı zamanda çocuğun hayal gücünü geliştirir. Bir aile etkinliğine de dönüştürülmesi mümkün olan bu etkinlik çocuğun sosyal gelişimini destekler. Üç ile altı yaş çocukların kişiliklerinin gelişmeye başladığı dönemlerdir.

Bu dönemlerde, çocuğun televizyonda izlediği bir çizgi film karakterini, kendisine okunan romanlardaki karakterleri, ailesindeki bireylerini taklit etmeye meyillidir. Bu nedenden dolayı, takip ettiği televizyon programları, kendisine okunan kitapların özenle seçilmesi önemlidir. Unutulmamalıdır ki, çocuğun kendisine alacağı örneklerdeki çeşitlilik önemlidir. Bir çocuk ne kadar farklı kaynaktan beslenirse, kişiliği bir o kadar daha zenginleşmiş olur. Bu yaş grubu için, keşfetmeye yönelik evcilik oyunları mutfak ve doktor muayene aletleri, sayı ve resim eşleştirme oyunları uygunluk kazanır. Bunun dışında, üç tekerlekli bisikletle binme, top oynama da bu dönemde çocukların ilgisini çeken aktivitelerdendir.

Okul çağına başlayan çocuklarda artık bilişsel işlevlerin giderek gelişmesi ve karmaşıklaşması ile beraber oyun dünyası da zenginleşir. Maketler, yap-bozlar, resim yoluyla kendini ifade etme, grup halinde oynanan oyunlar bu dönemde tercih edilmelidir. Bu dönem aynı zamanda çocukların bilgisayarlarla çok ilgilendikleri bir dönem olduğu için dikkatli olunmalı ve bilgisayarın kontrolü tamamen çocuğa bırakılmamalı, öğrenim hayatıyla bağlantılı bilgisayar programları tercih edilmelidir, bilgisayar başında geçirdiği vakit 1-2 saati geçmemelidir. Dokuz ile on bir yaşlarında olan çocuklar giderek oyuncaklardan uzaklaşmayla beraber daha karmaşık problem çözme yeteneklerine sahip olduklarından, karmaşık yap-bozlar, üç boyutlu model uçaklar, ince el göz koordinasyonu gerektiren video oyunlarına, uzaktan kumandalı oyuncaklara ilgi duyarlar.

Oyuncaklar, çocukların yaşamında sadece öğretici ve eğlendirici olarak görülmemeli, aile bireyleriyle olan iletişimde belirleyici bir rolü olduğu akıllardan çıkmamalıdır. Çocuk gelişimi sırasında, oyuncaklar üzerinden annesiyle iletişim kurar. Bu yüzden annenin çocuğu oynarken gösterdiği tavırları önemlidir: Çocukların oyuncaklarla ilgilenme tarzı, sosyal iletişimde oyuncakların önemi ve grup halinde oynanan oyunlarda çocuğun rolü aileler tarafından dikkatle incelenmeli, bu konuların çocuğun ruhsal gelişimini direkt olarak yansıtabileceği bilinmelidir. Oyuncakları sadece vurma kırma, sembolik oyunların oynamaması, grup halinde oyun oynayamama ciddi problemler olabilir. Oyuncak seçiminde oyuncaklar üzerindeki yaş etiketlerinden de faydanılması mümkündür. 

Çocuğun seviyesinin çok üzerindeki bir oyuncağın çocukta yetersizlilik, çok altındakininse bıkkınlık hissi uyandıracağı akıldan çıkarılmamalıdır.